ދިވެހިރާއްޖެއަށް އެންމެ ރަގަޅީ ބަރުލަމާނީ ނިޒާމްތޯ ނޫނީ ރިޔާސީ ނިޒާމްތޯ ކުރެވޭ ބަހުސްގެ އަޑުތައް މިވަނީ އަނެއްކާ ވެސް ގަދަވެފައެވެ. އަދި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސްގެ ތެރޭގައި ނިޒާމަށް ބަދަލު ގެނައުމަށް މަސައްކަތްތަތެއް ވެސް ގެންދަވަނީ ކުރައްވަމުންނެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސްގެ ރައީސްގެ ތާޢީދާ އެކު ދަ ޑިމޮކްރެޓްސްގެ މެންބަރުން ވަނީ އެފަދަ ޤަރާރެއް މަޖިލިހަށް ހުށަހަޅުއްވާފައެވެ. އަދި އެޤަރާރު ވަނީ މަޖިލިސްއަށް ބަލައިގެންފައެވެ.
ދިވެހިރާއްޖޭގައި މިހާރު އޮތީ ނަމުގައި ރިޔާސީ ނިޒާމެއް ނަމަވެސް ޙަޤީޤަތުގައި މަސްހުނި ނިޒާމެކެވެ. އަދި ބަރުލަމާނީގެ ސިފަތައް ގިނައެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޖުމްހޫރިއްޔާގެ ޤާނޫނު އަސާސީގައި ބުނަނީ ރިޔާސީ ނިޒާމެއްކަމާއި، ޔުނިޓަރީ ދަޢުލަތެއް ކަމަށެވެ. އަދި ތިންބާރު ވަކިވެފައިވާ ރިޔާސީ ނިޒާމެއް ކަމަށެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ކަން ހިނގަނީ އަދި މުޅިއަކުން އެހެނެއް ނޫނެވެ. ޤާނޫނު އަސާސީގައި ވާގޮތުން ދަޢުލަތުގެ އެންމެ އިސްވެރިޔާ އަކީ ވެސް ސަރުކާރުގެ އެންމެ އިސްވެރިޔާ އަކީ ވެސް ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއެވެ. އެހެންކަމުން އަނެއް ދެބާރުގެ މައްޗަށް ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއަށް ބަސްކިޔޭނެ ފުރުޞަތު އެބައޮތެވެ. އެހެންކަމުން ސަރުކާރު ޖަވާބުދާރީކުރުމުގެ މަސައްކަތް ކުރެއްވުމުގައި މަޖިލިސްއަށް ދަތިތަކެއް އެބަހުއްޓެވެ. ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ މަޖިލިސްއަށް ޙާޟިރުކޮށް ސުވާލުކުރުމުގެ ފުރުޞަތެއް ނެތެވެ. އަދި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ވަޒީރުންގެ މަޖިލިސްގެ މެންބަރަކާއި ސުވާލުކޮށްލުމަށް ވެސް 14 ދުވަހުގެ ނޯޓިސްއެއް ދޭންޖެހެއެވެ. އެހެންކަމުން އެއީ ވެސް ގޮންޖެހުންތަކާއި ދިމާވާކަމެކެވެ. އަދި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ނައިބު ޙާޟިރުކޮށް ސުވާލުކުރުމަށް އޮތް ފުރުޞަތު ވެސް ކުޑައެވެ. ހަމަ އެކަނި އޮތް ފުރުޞަތަކީ އިތުބާރު ނެތްކަމަށް ޤަރާރެއް ހުށަހަޅާ އެޤަރާރު ފާސްކުރުމެވެ. އެހެން ނަމަވެސް އެހިސާބަށް ދާއިރުގައި އޮންނާނީ ވާނެގޯހެއްވެ ނިމިފައެވެ. އިޞްލާޙްކުރުމަށް ފުރުޞަތެއް ނެތެވެ.
ބަރުލަމާނީ ނިޒާމެއްގައި ދަޢުލަތުގެ އެންމެ އިސްވެރިޔާ އަކީ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ސަރުކާރުގެ އެންމެ އިސްވެރިޔާ އަކީ ބޮޑުވަޒީރެވެ. އަދި ބޮޑުވަޒީރަކީ ވެސް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސްގެ މެންބަރެކެވެ. ކޮންމެ ދުވަހަކު ވެސް ސަރުކާރު ހިނގާގޮތާ ގުޅޭގޮތުން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސްގެ މެންބަރުންނަށް ސުވާލުކުރުމުގެ ފުރުޞަތު އޮންނާނެއެވެ. ބޮޑުވަޒީރަކީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސްގެ މެޖޯރިޓީ ޕާޓީން ނޮމިނޭޓްކުރާ ފަރާތެކެވެ. އަދި މަޖިލިހުގެ ޖުމްލަ މެންބަރުންގެ އަޣުލަބިއްޔަތުން ރުހުން ލިބޭ ފަރާތެކެވެ. އަދި ވަޒީރުންގެ މަޖިލިހަކީ ބޮޑުވަޒީރު ނޮމިނޭޓްކުރައްވާ މަޖިލިސް މެންބަރުންނެވެ. އެހެންކަމުން މަޖިލިސްގެ މެންބަރަކަށް ނުވެ ވަޒީރުކަމެއް ނުލިބޭނެއެވެ. އެހެންކަމުން ބޮޑުވަޒީރާއި، ވަޒީރުންނަކީ ވެސް މަޖިލިސް މެންބަރުންނެވެ. ބޮޑުވަޒީރު ބޭނުންފުޅުވާ ކޮންމެ ފަރާތަކަށް މަޖިލިހުން ބޭރުން ބޭނުން މީހަކަށް ވަޒީރުކަމެއް ނުދެވޭނެއެވެ. އަދި ވަޒީރު ބޭފުޅުން ވެސް މަޖިލިސްގެ ޖަލްސާތަކުގައި ބައިވެރިވާންޖެހޭނެއެވެ. އެހެންކަމުން މަޖިލިސްގެ މެންބަރުންނަށް ކޮންމެ ދުވަހަކު ވެސް ވަޒީރުން ފެންނާނެއެވެ. އަދި ބޭނުންވާ ކަންކަން ސާފުކޮށް އޮޅުންފިލުވުމަށް ސުވާލުކޮށް ޖަވާބުދާރީ ކުރުވޭނެ ފުރުޞަތު ބޮޑުވާނެއެވެ. އަދި ބޮޑުވަޒީރަށް އިތުބާރު ގެއްލިއްޖެ ޙާލަތެއްގައި ވެސް ޢާންމު އިންތިޚާބަކަށް ނުގޮސް އެހެން ބޮޑުވަޒީރެއް މަޖިލިހުން އައްޔަނުކުރެއްވޭނެއެވެ.
ކޮމާންޑަރ އިން ޗީފަކަށް ވާނީ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއެވެ. އަދި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އަކީ ރައްޔިތުންގެ ސީދާ ވޯޓަކުން އިންތިޚާބުކުރެވޭ ފަރާތެކެވެ. އަދި އެއީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސްގެ ޢާންމު އިންތިޚާބާ އެކު ނެގިދާނެ ވަކި ވޯޓެކެވެ. އަދި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އަކީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސްގެ މެންބަރެއް ވެސް ނޫނެވެ. އެހެންކަމުން ސަރުކާރުގެ އެންމެ އިސްވެރިޔާއަށް ދިފާޢީ ބާރަށް ނުފޫޒުފޯރުވުމުގެ ފުރުޞަތެއް ނުލިބޭނެއެވެ. (ނުނިމޭ)
